برای کسی که سفر حج رفته باشد این روزها حال و هوای خاصی دارد. هر وقت تلویزیون مسجدالحرام را پخش می کند دلم هری می ریزد و بدجور هوس حج به سرم می زند. الان کسانی را هر ساله عمره می روند را شماتت نمی کنم. خیلی ها می گویند آن ها پول به جیب دولت عربستان می ریزند و الخ. من می خواهم بگویم نمی دانم چه  رازی در این خانه و این مراسم نمادین هست که من هر ساله اشتیاقم بیش از پیش است.  سال ?? از مسکو راهی سفر حج شدم. همراهیانم دانشجویان بورسیه دیروز و همکاران امروز و یک سفر استثنایی. ?? نفر که یکی از آن ها به دیار باقی شتافته و جوانمرگ شده و دیگران یکی به آمریکا رفته و بقیه به گذران روزگار مشغولند. اما نمی توان آن ایام را از خاطر برد. هیچ سفری این چنین بر من تاثیر نگذاشته. چندین بار احساس کردم درگذشته ام و اینجا صحرای قیامت و طواف حول عرش الهی است. چقدر نمازهای شفافی می خواندم و عجب حظی می بردم. وقتی به مسکو رسیدم دخترم گفت بابا چرا اینجور نماز می خوانی؟و من گفتم مگر با نمازهای قبلی فرقی کرده که او گفت بسیار. حالا با آرامشی بیشتر و شمرده تر نماز می خوانی. همه اعمال اشک آدم را در می آورد اما قربانی کردن چون مکانیزه شده تنها عملی است که حس نشد. الان که در این عید قربان گوسفندی سر بریده می شود باید احساس کنی که تو یا ابراهیمی یا اسحاق یا چه میدانم اسماعیل. باید با عشق سر ببری. باید نشان دهی که عبد خدای خویش هستی. اگر در مکه احساسش نکرده ای اینجا احساسش کن. ببرُ نفست را قربانی کن. جان دادن های گوسفند را بنگر تا نفس اماره ات را قربان کرده باشی. بعد برو سر بتراش آرایش کن خوش باش عید است قربانی ات قبول شده ابراهیم را به یاد آر عبد مطلق خدا....

یا حق